โอณโตณตสูตร ว่าด้วยผู้ต่ำมาและต่ำไป

 พระสูตรนี้เนื้อหาไม่ยาว  ใจความก็ชัดเจนแล้ว จึงไม่ต้องอธิบายหรือย่อความอีก แต่มีบางศัพท์ที่อาจทำให้สงสัยได้ คือ คำว่า ตระกูลจัณฑาล ซึ่งเป็นชื่อของคนนอกวรรณะในอินเดีย หมายถึงคนไม่มีวรรณะ เพราะจัดเข้าในวรรณะ ๔ วรรณะใดวรรณะหนึ่งไม่ได้ วรรณะ ๔ คือ กษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ สูทร 

สาเหตุที่จัดคนเหล่านี้เข้าในวรรณะไม่ได้เพราะคนเหล่านี้แต่งงานข้ามวรรณะ เช่น พราหมณ์แต่งกับแพศย์ หรือ แพศย์แต่งกับพวกสูทร เป็นต้น   ลูกเกิดมาจึงเป็นจัณฑาล ถือว่าเป็นคนนอกวรรณะ ต่ำกว่าพวกสูทรอีก แต่พระพุทธศาสนาไม่ได้แบ่งคนออกเป็นวรรณะพระองค์ตรัสว่า คนจะดี หรือเลว ขึ้นอยู่กับการกระทำของเขา คนที่เกิดในวรรณะสูง ถ้าทำชั่วก็เป็นคนชั่ว  คนเกิดในวรรณะต่ำ ถ้าทำดีก็เป็นคนดี การกระทำเป็นสิ่งจำแนกคน ไม่ใช่โคตร หรือชาติกำเนิด 

พระสูตรนี้อยู่ในพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๑ อังคุตตรนิกาย จตุกกนิบาต 

๖. โอณโตณตสูตร

ว่าด้วยผู้ต่ำมาและต่ำไป

[๘๖] ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกนี้มีปรากฏอยู่ในโลก

บุคคล ๔ จำพวก๑ไหนบ้าง คือ

๑. บุคคลผู้ต่ำมาและต่ำไป  ๒. บุคคลผู้ต่ำมาแต่สูงไป

๓. บุคคลผู้สูงมาแต่ต่ำไป  ๔. บุคคลผู้สูงมาและสูงไป

บุคคลผู้ต่ำมาและต่ำไป เป็นอย่างไร

คือ บุคคลบางคนในโลกนี้เกิดในตระกูลต่ำ คือ ตระกูลจัณฑาล ฯลฯ และเขายังประพฤติกายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต หลังจากตายแล้วย่อมเกิดในอบาย ทุคติ วินิบาต นรก บุคคลผู้ต่ำมาและต่ำไป เป็นอย่างนี้แล

บุคคลผู้ต่ำมาแต่สูงไป เป็นอย่างไร

คือ บุคคลบางคนในโลกนี้เกิดมาในตระกูลต่ำ คือ ตระกูลจัณฑาล ฯลฯ แต่เขาประพฤติกายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต หลังจากตายแล้วจะไปเกิดในสุคติโลก สวรรค์ บุคคลผู้ต่ำมาแต่สูงไป เป็นอย่างนี้แล

บุคคลผู้สูงมาแต่ต่ำไป เป็นอย่างไร

คือ บุคคลบางคนในโลกนี้เกิดในตระกูลสูง คือ ตระกูลขัตติยมหาศาล ฯลฯ แต่เขาประพฤติกายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต หลังจากตายแล้วจะไปเกิดในอบาย ทุคติ วินิบาต นรก บุคคลผู้สูงมาแต่ต่ำไป เป็นอย่างนี้แล

บุคคลผู้สูงมาและสูงไป เป็นอย่างไร

คือ บุคคลบางคนในโลกนี้เกิดในตระกูลสูง คือ ตระกูลขัตติยมหาศาล ฯลฯ และเขาก็ประพฤติกายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต หลังจากตายแล้วจะไปเกิดในสุคติ โลกสวรรค์ บุคคลผู้สูงมาและสูงไป เป็นอย่างนี้แล

ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกนี้แลมีปรากฏอยู่ในโลก

โอณโตณตสูตรที่ ๖ จบ